het Hofkwartier nr 3 voorjaar 2012 > Om elf uur luidt in de Haagse Toren de kleine koffieklok

Om elf uur luidt in de Haagse Toren de kleine koffieklok

Om elf uur luidt in de Haagse Toren de kleine koffieklok

Hier hangt de banklok
stadsbeiaardier van 1975 – 2012

De tweede editie van het Hofkwartier meldde de dominante plaats van de Grote Kerk. Daarnaast beschreef Valentijn van Koppenhagen zíjn beleving van het carillon in de Haagse Toren. Hoe lang klinken er al klokken in het centrum  en wat kwam er onlangs terug?

Kerkelijke én wereldlijke overheden gebruiken luid- klokken al eeuwenlang als signaalmiddel. Uurwerken met een klok en een wijzer gaven de tijd aan. In de Nederlanden ontstond de gewoonte de klokslagen te laten voorafgaan door een korte melodie op een aantal klokjes. Op den duur werden deze bovendien via een klavier op vastgestelde tijden bespeeld door een beroepsmusicus.

Ook het dorpje Die Haghe groeide onder invloed van het grafelijk hof in deze ontwikkelingen mee. Vanuit de Haagse Toren en de Raadhuistoren klonk de werk-, markt- of begrafenis­klok. Of ze luidden bij onraad en afkondigingen. De Haagse Toren bezit al eeuwenlang een uurwerk met klokjes voor de tijdsaanduiding. Daarop werd bovendien op de marktdagen maandag en vrijdag een uur gespeeld. Later ook op woensdag. Dat is nog steeds zo.

Het gebruik van de luidklokken in de beide torens was de afgelopen decennia weggevallen – het luidmechaniek vastgeroest. Vliegtuigen moeten vliegen, auto’s moeten rijden, klokken moeten klinken. De Dienst Cultuur besloot daarom tot hergebruik van de vijf luidklokken in het Oude Raadhuis en de Haagse Toren. Een archiefstuk uit 1584 noemt het drie keer daags luiden van de werkklok. Dit aantal wordt thans verdeeld over beide torens, aangevuld met luiden op oudejaarsnacht, Koninginnedag, dodenherdenking en Bevrijdingsdag.

Wethouder Marjolein de Jong onthulde op 23 november jl. een plaquette op de torenmuur van het Oude Raadhuis. Na een evaluatie werd vastgesteld dat op werkdagen om 9.00 uur de kleine Raadhuisklok uit 1493 klinkt. Om 11.00 uur luidt om beurten de kleine óf de middelste klok in de Haagse Toren, de ‘koffieklok’. De werkdagen worden om 18.00 uur symbolisch beëindigd door de grotere Raadhuisklok. Steeds wordt slechts één minuut geluid: het gaat niet om de lengte maar om het hergebruik van waardevol Haags cultureel erfgoed.

Op zaterdagochtend blijft het stil – voor de langslapers. De beide Raadhuisklokken klinken ’s middags om 16.00 uur: tijd om naar huis te gaan of om – ’s zomers – een terrasje op te zoeken. De week wordt om 18.00 uur afgesloten met de klank van de zware banklok uit 1541, de grootste klok in de Haagse Toren. Deze moest in belangrijke, soms bedreigende situaties in het gehele rechtsgebied – de banne – door iedereen kunnen worden gehoord. Vandaar dat op drie plaatsen op de klok het Haagse ooievaarswapen staat. Bij langdurig luiden is zij in de wijde omtrek te horen.

In vredige tijden zoals heden is één minuut – ook voor het Hofkwartier – lang genoeg.