het Hofkwartier nr 1 najaar 2011 > De tijd staat hier prettig stil

De tijd staat hier prettig stil

Een wonderlijk netwerk van straatjes

De tijd staat hier prettig stil

Foto: Haags Gemeentearchief

Het Hofkwartier zou je vandaag de dag kunnen vergelijken met het legendarische Gallische dorp, omringd door de Romeinen. Niet omdat het lijkt alsof de tijd er op een prettige manier heeft stilgestaan – er wonen moderne mensen en er zijn hippe winkels en restaurants – maar omdat voor je gevoel alles lijkt te kloppen.

Er zijn nauwelijks wezenloze gebouwen, onaantrekkelijke bedrijven of winderige doorbraken. Prettig allemaal. Tóch ligt het Hofkwartier wel vreemd verscholen – zeker wanneer je van de kant van de Zeeheldenbuurt of Loosduinseweg komt. Alleen aan de kant van de chique Hofbuurt rond het Voorhout zit het nog aan elkaar: daar raken de stadspaleizen de huisjes van ‘gewone mensen’.

De Torenstraat/Jan Hendrikstraat en de Prinsestraat vormen twee ‘korsten’ om het Hofkwartier heen. Toeval? Nee. In de binnenstad van Den Haag zijn nogal wat verkeersdoorbraken geweest met niet altijd even gelukkige resultaten. Een mooie is de L-vormige Kettingstraat tussen Buitenhof en Venestraat – aangelegd om de files bij het Gouden Hooft te vermijden.

Wanneer je de kaart van 1873 bekijkt, dan is de stad Den Haag tussen de chique ‘Hofbuurt’ rond Voorhout en de armelijke buurten achter het Westeinde één wonderlijk en samenhangend netwerk van straatjes. Het Hofkwartier als afgescheiden deel ontstond pas veel later.

Rond 1880 besloot de gemeente om de Prinsestraat aan te leggen, een hoogwaardige en voor die tijd best brede winkelstraat van het centrum naar de toen nieuwe Zeeheldenbuurt. Op de kaart van 1885 zie je die staan, behendig en fraai slingerend tussen de wirwar van smalle dwarsstraatjes.

Begin twintigste eeuw was het weer raak, verdere uitbreiding van de stad vroeg om meer verkeerswegen door de stad heen en nu was de auto in opkomst. Berlage tekende een enorme doorbraak schuin door het Zeeheldenkwartier en bulldozerde deze straatweg van de Veenkade door naar de Prinsegracht. Op Berlages kaart van 1908 zie je dat dit stadsdeel als door een slagersmes in stukken is gesneden: Torenstraat en Prinsestraat scheiden het huidige Hofkwartier van het huidige Kortenbos.

Met een beetje handigheid kun je er veel van terugvinden. De Kortenbos-kant van de Jan Hendrikstraat zijn 17de- en 18de-eeuwse pandjes die langs een heel smal straatje stonden, daar is een heel bouwblok tussenuit gesloopt. En het oude pand van Florencia stond ooit in een heel smal straatje, de Korte Hoog­straat. En pas in de jaren dertig zijn de grotere winkelpanden daar verrezen. Op alle hoeken van de Jan Hendrikstraat en Torenstraat staan gebouwen die met een zekere trots laten zien dat Den Haag hier een ‘moderne’ verkeersdoorbraak heeft.

De Korte Molenstraat was vroeger een stuk langer en liep door tot aan de Pastoorswarande achter de Torengarage. En dwars over het pleintje voor Florencia liep de Kleine Juffrouw Ida­straat door. De foto’s van die straten laten nog veel meer Hofkwartier zien – inmiddels verdwenen. En als je van boven af de Torengarage omlaag kijkt kun je je het bijna voorstellen...