het Hofkwartier nr 10 najaar 2014 > Berlage aan de Driehoekjes

Berlage aan de Driehoekjes

Berlage aan de Driehoekjes

Als er in ons Hofkwartier één gebouw is van een voorbij tijdsbeeld, dan is dat misschien wel het gebouw van Berlage aan de Driehoekjes. Gelegen tegenover het oude stadhuis en de Grote Kerk, is het op het eerste gezicht een ouderwets, groot kantoorgebouw. Het is echter behendig ontworpen rondom een schitterend trappenhuis en lichthof. En gelukkig is ook binnen veel beeldhouwwerk en betimmering bewaard gebleven.

Ooit, voordat hij zijn eigen ontwerp ophoogde en uitbreidde, was Berlages gebouw veel kleiner. Ook de enorme klokkentoren werd toen opgetrokken. De perspectieftekening van 1895 laat een gebouw zien dat in maat perfect past op de kop van de Prinsestraat, terwijl de fraaie arcade op de begane grond er een tikkeltje chic aan toevoegt.

Het gebouw kreeg zijn huidige vorm in 1906 omdat het al heel snel veel te klein bleek. Berlage was inmiddels onder de invloed gekomen van Amerikaanse kantoren en gaf het gebouw bedreven een veel grotere schaal. Achteraf gezien best jammer! Wat opvalt zijn de enorme boogvensters van de kantoorboekhandel en het Griekse restaurant en het uitzonderlijke beeldhouwwerk. Dat beeldhouwwerk verraadt meteen dat het om een gebouw van Berlage gaat, ontworpen als hoofdkantoor voor verzekerings- maatschappij ‘De Nederlanden van 1845’.

De mooie beelden van Lambertus Zijl passen bij de voordeuren en bekroningen: ze blijven speels binnen de contouren van het gebouw. Het paard en de stier aan weerszijden van de hoofdtoegang wijzen op de landelijke komaf van de verzekeringsmaatschappij. En een uil, vleermuis en pelikaan ontbraken ook niet op het bijkantoor dat Berlage tegenover de Amsterdamse Munt bouwde. Het wapen van Zutphen – met een lopende leeuw – wijst op de plaats waar de familie Henny het bedrijf ooit oprichtte. En verder zit de gevel vol met advertenties; rondom het gebouw zijn zestien schilden aangebracht met steden en landen waarmee zaken werden gedaan.

Het meest in het oog springend zijn wel de menshoge beelden tussen de boogvensters: stuk voor stuk advertenties voor een goede uitvaartverzekering (beeld van de dood), levensverzekering (beeld van moeder met kind), brandverzekering (beeld van de vuurduivel) en opstalverzekering (vrouw met maquette).

 

Moeder en kind